Korfor Raudt?

Hei, verda.

Mitt siste innlegg, for fleirfaldige år sia, bar tittelen Korfor ikkje Raudt?

Sia da har eg meldt meg inn i nettopp Raudt. Det er i grunn ikkje så veldig dramatisk: På det tidspunktet meinte eg at SV var det beste partimessige verktyget for å skape ei betre verd. No synes eg Raudt har skjerpa seg kraftig på mykje, partiet gjer mykje rett og har lagt seg på ei retorisk, strategisk og politisk linje eg er veldig komfortabel med og enkelt kan stille meg bak. Utover det synes eg analysen og vurderinga mi frå sist står seg godt, så les gjerne den posten på nytt.

Dermed er eg med glede medlem i Raudt.

Så er det snart stortingsval. Da er det særleg éin ting som er viktig: At alle (særleg de som er mest einige med Raudt) går og røyster. For da får vi Raudt over sperregrensa og vi får ei ny, radikal regjering. Det trengs.

Korfor ikkje Raudt?

Etter at eg byrja å henge mykje i Raudt- og Raud Ungdom-dominerte miljø, har eg fått mange spørsmål om korfor eg er medlem i eit parti som krigar i Afghanistan og administrerer kapitalismen framfor å bli med i eit ekte raudt og rankt sosialistisk parti. Det er på tide med eit utfyllande og heilskapleg svar.

Men la meg først svitsje innom ungdomspartia – Raud og Sosialistisk Ungdom. Er det berre stor vennekrets, gamal vane og høgreavvik som gjer at eg er SU-medlem og ikkje RU-medlem?

Vel, nei. Min påstand har lenge vori at forskjellane mellom SU og RU sin politikk er minimale og ikkje relevante i dagens Noreg, om ein ser bort frå moderpartia. Mange, både i SU og RU, har vori ueinige i dette, så for eit par månadar sia las eg gjennom begge organisasjonane sine prinsipprogram for å finne dei viktige skiljelinene. Og eg fann to ting:

  1. RU er kommunistar. SU er ikkje. Så langt unna ein revolusjonær situasjon som vi er i dagens Noreg, er dette eit skilje som ikkje er særleg relevant på mange år enno. Når den revolusjonære situasjonen byrjar å nærme seg, kan vi diskutere det på nytt, men vi er dessverre langt derifrå i dag.
  2. SU er mykje tydelegare på feminisme og sosialisme som to likestilte ideologiar. I RU sitt program kan ein fort få inntrykk av at dersom vi berre får innført eit rettferdig økonomisk system, vil det meste av kvinnekampen alt vera løyst, medan eg les SU mykje tydelegare på at det er to kampar som må førast uavhengig av kvarandre (eg fremma for øvrig (og fekk gjennom) sjølv eit endringsforslag til SU sitt program som tydeleggjorde dette enda meir). Eg har i ettertid fått inntrykk frå fleire i RU om at dette handlar om dårlege formuleringar og klønete ordbruk meir enn faktisk politisk forskjell.

Så forskjellen er at RU er kommunistar og SU er ikkje. Ja vel. Om nokon kan peike på kva for konsekvensar det får som forsvarer at det er to forskjellige organisasjonar dei neste, tja, 40 åra, er no tida for å imponere meg.

Moderpartia, da?
Men moderpartia er det jo faktisk nokre reelle forskjellar på. Eit sleivspark eg ikkje kan la vera: at Raudt oppsto fordi dei meinte at SF (seinare SV) ikkje i stor nok grad støtta diktaturet i Kina, er veldig fascinerande i seg sjølv, men det er trass alt 43 år sia.

Den kanskje tydelegaste forskjellen er at SV sitt i maktposisjon og Raudt ikkje gjer det. Når SV som no sitt i regjering, får R ein klar og openbar rolle som venstreopposisjon – ei rolle dei i overraskande stor grad får media med på, med tanke på at dei faktisk ikkje sitt på Stortinget eingong. Samanlikn for eksempel kor ofte du har sett Bjørnar Moxnes i media med kor ofte du har sett Miljøpartiet dei Grøne sine talspersonar Hanna Marcussen/Harald Nissen. Med MdG si vekst den siste tida (som ein for så vidt kan synest mykje om, men det får bli ein annan gong), har dei på fleire målingar vori større enn R, så eg kan forstå om dei er misnøgde med mediedekninga dei får. Eit godt argument for at R får såpass dekning, kan jo vera at dei er det einaste vaksenpartiet som kritiserer frå venstre, medan høgreopposisjonen jo har nesten halve Stortinget (og himla mykje spenn…)

Men R har jo eksistert lenge før SV gjekk inn i regjering også, så at dei klarte å rettferdiggjera sin eigen eksistens frå dei slutta å vera gærne diktaturhyllande maoistar sånn ca tidleg på åttitalet og fram til stortingsvalet 2005, tja, er godt gjort.[1] Samtidig var ein vel godt hjelpt av Solheim-SV. Men dette er historietime, og det er jo trass alt sju år sia SV kom inn i regjering.

SV kom inn i regjering med 8,8% oppslutning. I valet 2009 fekk ein 6,2%. Det er openbart at ein i regjering da oppnår ein del sigrar, ein del kompromiss og ein del regelrette tap – sånn går det når ein er ein åttandedel-isj av regjeringa. At det nødvendigvis må bli sånn, kan nokon vanskeleg nekte på. Samtidig er det eit spørsmål ein som regjeringsmedlem regelmessig må stille seg: er deltakinga i regjeringa verdt det? Med delspørsmål som kunne ein ha fått til meir utanfor regjering?, vil det vera betre for partiet å stå utanfor?, er sigrane vi vinn og kompromissa vi inngår sterke nok til å rettferdiggjera tapa vi aksepterer og dei dårlege sidene av kompromissa? og fleire liknande. Sånne spørsmål har folk openbart forskjellige svar på, og derfor har vi sett at delar av SV har ønska seg ut lenge, medan andre delar har vori klare på at å fortsette i regjering er heilt rett. Sjølv har eg vori innom begge standpunkt, men at ein i dagens situasjon bør fortsette iallfall fram til valet.

I regjering er det nokre ting som er veldig vanskelege. Den eine er å kommunisere kva som er primærstandpunkt og kva som er kompromiss. Her synes eg SV jamnt over har vori utydelege. Den andre er at ein må stemme for ting som gjer vondt. Noreg si deltaking i krigen i Afghanistan er eit godt eksempel på korleis dette har ramma SV. Dette er da typisk det R-folk plar angripe SV med: dykk stør jo krigen i Afghanistan. Dette er kritikk som irriterer meg, av fleire grunnar:

  1. SV er mot og jobbar mot i regjering.
  2. SV stemte mot da ein ikkje var bundi av regjering
  3. Dei 93,2 andre prosenta av Stortinget er for – og slepp himla billig unna når det er det eine partiet som er mot som får all dritten
  4. Som ein konsekvens av forrige punkt: uavhengig av kva SV hadde gjort, ville Noreg ha vori i Afghanistan.

Så gjer det vondt, eg skal ikkje nekte eit sekund på det, å innrømme at SV sitt i ei regjering som bombar uskyldige folk hundrevis av mil unna, men det er altså sånn at 19 av 20 nordmenn stemmer på parti som vil at vi skal gjera det, som innstendig vil at vi skal det, og da er det vanskeleg for den tjuande å stoppe det. At dette skjer samtidig som eit fleirtal av folket er mot krigsdeltakinga, tydeleggjer at vi antiimperialistar har ein jobb å gjera med å heve utanrikspolitikken på dagsorden og at det ikkje er det som avgjer kva folk stemmer.

Generelt synes eg Raudt altfor ofte har retta bakar for smed, og at ein har hamra laus på SV for saker der vi er einige, og SV i regjering har akseptert Aps politikk (tidvis også Sp), og der ein tilsynelatande ikkje ser at det er Ap (og høgresida, sjølvsagt) som er det store problemet. Den siste tida synest eg R har vorti betre på dette, men dét tør eg ikkje seie for kategorisk før etter neste valkamp.

Aldri fornøgd
Det ligg kanskje i eit opposisjonsparti si rolle å aldri vera fornøgd. Likevel synes eg det blir veldig deprimerande å vera politisk aktiv om ein aldri kan bli fornøgd med noko. Om ein, når det kjem ein viktig siger, aldri seier dette er bra!, men … men dykk har fortsatt ikkje fått oss ut av Afghanistan! Eg er også stor tilhengjar av æres den som æres bør-prinsippet, og meiner det viser storheit å skryte når skryt er fortent.[2] Samtidig synest eg at SV ofte lar pendelen svinge for langt den andre vegen, som eg har vori inne på, for samtidig som ein skal vera fornøgd med det som er bra, juble over sigrar og glede seg når over progressive reformar, skal vi heile tida halde kampen oppe for å nå lenger, skape eit enda betre samfunn, peike på kva som er neste naturlege steg for å nærme oss det sosialistiske folkestyret. Her er altså SV og R begge for dårlege…

Konkrete forbetringar i folk sin kvardag
Eg er sosialist. Eg er revolusjonær. Eg vil ha eit anna samfunn, eit samfunn der ingen lenger tener seg søkkrike på andre folk sitt arbeid, eit samfunn der det ikkje er sånn at hundrevis av millionar sultar medan dei heldige av oss har i overflod. Eg vil ha eit samfunn der ein ikkje tener pengar på krig, der klimaøydelegging ikkje er noko ein kan tene på og der rettferdsprinsippet dominerer. Eit sånt samfunn krev ein annan samfunnsstruktur enn vi har i dag. Eg kallar det sosialistisk folkestyre. Dit vil både Raudt og Sosialistisk Venstreparti.

Eg trur vegen dit kjem stegvis, og at vi gjennom stadige små steg, stadige progressive reformar, stadige forbetringar i kvardagen til folk, kan oppnå to viktige ting: den første er at vi med det i seg sjølv skapar ei betre verd og eit betre samfunn, og eikvar forbetring er eit steg på vegen mot sosialismen. Den andre er at eg trur at berre ved å vise folk at vi står for noko og vi får det gjennom i praksis vil vi få truverd blant vanlege arbeidsfolk, truverd som – viss vi jobbar hardt og godt nok – kan sikre oss at vi får stadig fleire med på laget. Her oppfattar eg at SV har langt større vilje enn R har, og at SV i langt mindre grad er redde for å bli skitne på hendene og inngå kompromiss.[3]

Men, og dette er eit essensielt men: vegen blir kanskje til medan ein går, men båten blir ikkje til medan ein ror. Derfor er det viktig at vi heile tida grunngjev standpunkta våre i enkeltsakene med prinsippa våre, derfor er det så viktig at vi ikkje kan gløyme at målet heile tida er eit sosialistisk folkestyre med feministisk frigjering, og at dette er retningsgivande også for vårt arbeid i regjering. Eit parti som gløymer dette, vil etter kvart degenerere og bli Ap 2.[4]

Og svaret på spørsmålet?
Så, korfor er eg medlem i SV, ikkje i Raudt? Ganske enkelt fordi eg ser på SV som det beste (partimessige) verktyget for å skape eit betre samfunn.

Fordi eg ser SV som eit breiare parti enn R, og som i større grad famnar alle gode krefter som vil skape eit betre samfunn. Fordi SV forbetrar folks kvardag i dag. Fordi parlamentarisme og utanomparlamentarisme må kombineres.[5] Fordi SV er – og har tydeleg potensial til å i langt større grad bli – ei samfunnsforandrande kraft. Særleg det SV vi ser i dag, leia av ein overtydd sosialist og feminist med klar politisk og partimessig retning.

Nokre tankar om svaret…
Eg ser at svaret mitt i stor grad er strategisk og taktisk. SV fordi SV er eit betre verktyg enn Raudt. Det kan ein trekke fleire konklusjonar frå: den første er at eg har forståing for og respekt for partivalet mine kameratar i R har tatt, og håper vi og dei kan vera samde om at vi langt på veg er samde, og at vi definitivt står på samme side. Den reelle fienden – høgresida – er altfor sterk til at vi kan dikte opp kvarandre som kunstige fiendar.

Den andre konklusjonen er at det bør vera lite som skal til for at vi skal slå oss saman. Heilt ærleg, to politiske parti kor den viktigaste forskjellen mellom dei er strategi har knapt livets rett. Gode krefter i begge parti (og i rørslene utanfor, særleg fagrørsla!) bør sjå på kva er det som skal til for at vi kan bli Sosialistisk Raudtparti, og foreine krefter for den felles saka vi trur på og jobbar for?

Og med det har eg høgst sannsynleg fornærma ganske mange der ute ved å kalle dykk høgre- eller venstreavvikarar. So be it, eg trur eg har rett.

[1]: Jada, eg veit at Erling Folkvord satt på Tinget 1993-97 og gjorde ein god jobb.
[2]: Her er eg nok usamd med delar av både R og SV…
[3]: Ja, det er openbart at kompromissviljen kan gå for langt, som eg alt har nemnt.
[4]: Skjønt, no er jo DNA-namnet ledig…
[5]: SV er altfor dårlege utanomparlamentarisk i dag. Var langt betre før regjering. Eg berre nemnar det.

Kjære, kjære forlagsbransje

Eg har nettopp hatt gleda av å lesa Hans Olav Lahlum si første krimbok, Menneskefluene, på lesebrettet mitt. La gå, det å få ei norsk e-bok over på ein Kindle, som er lesebrettet eg og mange andre nordmenn har, er litt kronglete, men no når eg veit koss eg skal gjera det, tar det meg ikkje meir enn eit par minutt frå eg finn boka i nettbokhandelen til ho er klar på lesebrettet mitt. Oppskrifta inneheld først klargjering via denne og deretter konvertering via velkjente Calibre. (Ulovleg, seier du? Pft, eg har betalt for boka, da vil eg kunne lesa ho òg.)

Eg forstår, kjære forlagsbransje, at det kan vera litt ekstra jobb for dykk no i starten (sjølv om starten snart bør ta slutt…) å tilrettelegge for e-bøker. Eg aksepterer derfor ganske så glatt dei 130 kronene Menneskefluene kosta meg. Det er omtrent det eg forventar at pocket-utgåva kostar, og sjølv om e-bøker bør vera langt billigare å produsere enn fysiske, er jo e-bøkene enno i startfasen. Pluss at eg faktisk kan betale nokre kroner for den betra leseopplevinga ved å berre ha eit lite brett å bera med meg, og det å sleppe å fara til butikken for å kjøpe boka.

Men når oppfølgerboka kostar 149 i pocket-utgåve, og 244 (!) i digital utgåve, da lurer eg, kjære forlagsbransje. Da lurer eg på kva i huleste det er som skjer. Da lurer eg i fullt alvor på om dykk faktisk trur på det sjølv. Da lurer eg på kva som får dykk til å synes at det er ein god ide.

Eg betaler gjerne for bøkene eg les. Eg skjønner at dykk vil tene pengar. Eg skjønner og kan greitt forsvare korfor bøker ei stund berre finnes innbundi og eg kan greitt akseptere at e-bøker også er dyrare den første perioden. Men når boka fins i pocket-utgåve, bør det da gå an å selje e-utgåva til ein akseptabel pris?

Eg vil gjerne lesa norske bøker, kjære forlagsbransje. Eg vil gjerne lesa, kjøpe og betale for norske bøker. Eg vil gjerne lesa dei på lesebrettet mitt. Men eg synes det er urimeleg at det plutseleg skal bli drastisk mykje dyrare for meg å lesa fordi eg vil lesa digitalt.

Eg er ein naturleg alliert, bokbransje. Ikkje frykt meg. La meg få bli ein god kunde hos dykk, så skal eg lesa masse også framover. Men da kan dykk ikkje halde på sånn.

Makslønn?

Raudt frontar i desse dagar eit krav om makslønn, altså at ingen treng å tene meir enn 1,5 million kronar på eit år. Argumentasjonen er enkel og lett å vera med på: tener du fem gongar så mykje som ein hjelpepleiar, eller meir enn tre gongar så mykje som meg, så treng du faktisk ikkje meir. Da har du så du klarer deg, mykje meir og jaggu mykje meir enn det igjen òg.

Fascinerande nok får dei støtte frå superkapitalistane. Olav Thon (med støtte frå Kåre Willoch), og Warren Buffet har gått inn for 90% skatt for rikfolk.

Og, ærleg talt, jeg kan’ke fatte og begripe hva folk skal med så mye spenn. The spirit level har lært oss at økonomisk ulikskap i seg sjølv er skadeleg for samfunnet, og samtidig er det sunt bondevett at ei krone berre kan brukes éin gong. Det er så mange ting ein kan bruke dei ekstra kronene på enn å gi folk enda meir lønn. Forskjellen på å tene 1,5 og 2 mill er så useriøst mykje mindre enn forskjellen på å tene 300 og 800 000, f.eks. Eller ein kan bruke den halve millionen på å fikse ein veg eller legge nokre meter jernbane. Du kan vel sjølv heilt fint klare å finne masse nyttige ting ein kan bruke pengar på, eg vil gå ut frå at “gi meir pengar til rikfolk” kjem langt ned på di liste òg.

Men lell er eg litt skeptisk til konseptet makslønn, rett og slett fordi det går an å omgå. Bedriftseigarar kan ta ut utbytte, trikse, trylle og snike unna pengar på anna vis. Men “det er ikkje perfekt” er jo ikkje eit godt nok argument i seg sjølv til å vera mot noko, sjølvsagt. Lell er det verdt å ha i bakhovudet at ein parallelt må satse på å stoppe tyveriet rikfolka gjer frå statskassa ved å snike pengar unna frå statskassa til ymse skatteparadis.

Samtidig må vi vera klare over at dette er det vi datanerdar ville kalt ein hack, altså ei enkel løysing for å midlertidig løyse eit problem som ein burde løyse på ein grundigare, meir langsiktig og betre måte. For det grunnleggjande problemet her er jo at nokre folk eig andre folk sin arbeidsplass, det er maktforhalda som gjer at nokre eig og andre jobbar. Det er jo dét vi må gjera noko med for å løyse problemet skikkeleg.

Men kanskje er ei makslønn ein god fiks så lenge?

Venstre og Frp – ja, og?

Venstre og Framstegspartiet. For mange ein rar, vanskeleg og ekkel koalisjon, men er det eigentleg så uventa?

Det har lenge vori den lette måten for særleg folk i Ap og dessverre også nokre i SV å ta Venstre på, at ei stemme på Venstre i praksis vil vera ei stemme på Frp. Det kan fort vise seg å stemme, det: ei stemme til Venstre vil gjera meir for å sette Frp i maktposisjon enn ei stemme til SV, Raudt eller Ap vil. Anten som regjeringsparti eller som støtteparti, og veldig mange av oss har verkeleg ikkje lyst til å sjå Frp med meir makt enn strengt nødvendig.

Men samtidig kan denne argumentasjonen brukes på dei fleste. Ei stemme på Venstre vil òg vera ei stemme på eit kristenkonservativt kvinnefiendtleg homohatande parti, f.eks. Og ei stemme på SV til krig i Afghanistan og EØS-medlemskap. Ei stemme på Raudt ei stemme til høgresida sia Raudt i praksis uansett ikkje får makt. Liknande (såkalt) taktisk argumentasjon kan dras langt ut i æva.

Men ei stemme på Venstre er først og fremst ei stemme på Venstre sin politikk, det er ei stemme som aukar sjansen for at mest muleg av Venstre sin politikk skal gjennomføres. Og nettopp det er problemet. For Venstre er ikkje berre eit ufarleg, fint parti som er mot oljeboring og for asylsøkjarar. Hadde det berre vori så vel. Men eg trur nettopp den kritikken venstresida ei stund har kommi med mot dei, har bidratt til å manifestere og fremje dette bildet av dei – ein har på sett og vis lagt til grunn at Venstre meiner alt det rette, og berre samarbeidar feil.

Eg vil gjerne at SV samarbeidar med Venstre (og KrF!) på område som miljø, innvandring og asyl. Gjerne! For der vi er einige, er det berre dumt og skadeleg for saka om vi hamrar på kvarandre framfor på dei som faktisk er problemet (les: Høgre, Frp og/eller Ap. Som oftast alle tre…) Derfor vart eg glad da eg såg at Trine Skei Grande på landsmøtet no i helga slo klart og tydeleg fast at det ikkje er SV som er det store klimaproblemet i regjeringa, men Ap.

Men, og det her er eit stort men: Venstre meiner mykje meir om mange område enn akkurat det. Eg har tidlegare slått fast korfor eg engasjerer meg i SU og ikkje Unge Venstre, mykje av denne kritikken gjeld òg for moderpartiet. Og etter forrige Stortingsval skreiv eg innlegget Korfor ikkje Venstre?

Med fare for å gjenta meg sjølv, den korte oppsummeringa er: Venstre er for ei liberalisering av reglane i arbeidslivet, som inneber ei svekking av stillingsvernet, ei normalisering av midlertidig arbeid, mot solidaransvar, mot formueskatt, mot ein skikkeleg progressiv skattepolitikk, for å kødde med arbeidsmiljøloven, for krigen i Afghanistan. Dei er for EØS, vikarbyrådirektivet, tenestedirektivet, for sosial dumping, mot sekstimarsdag, mot fagforeiningsfradraget. Dei er for privatskolar, private sjukehus, privatisering av og nedbygging av velferdsstaten.

Og alt dette er Venstre og Framstegspartiet heilt einige om! Derfor er det ikkje rart i det heile tatt at dei vil støtte kvarandre fram til makta. Og derfor er det faktisk lett å angripe Venstre på politisk grunnlag. Gjer det, ver så snill. Gjerne kvar jævla dag. For Venstre er ikkje ufarlege. Venstre er eit liberalistisk parti som viss dei får gjera som dei vil vil vera krise for velferdsstaten. Men det ser ikkje folk viss alt vi kritiserer dei for er kven dei vil samarbeide med og at dei da vil tape i dei gode sakene.

Aldri har eg vori så stolt av å vera SV-medlem

Eg har brukt helga på SVs landsmøte, og fått oppleve store endringar i partiet mitt.

Sosialistisk Venstreparti har sia lenge før eg vart politisk aktiv vori leia av Kristin Halvorsen. I 1997, da ho vart vald, var eg ni år gamal. Eg hugsar ikkje eit SV utan Kristin som leiar, det er det få i min generasjon som gjer. I går klappa vi av ho som SV-leiar – ho fekk ståande applaus frå eit samla landsmøte i mange minutt. Mange av oss har vori drastisk politisk usamde med Kristin, vi har meint at SV under hennar leiing har prioritert feil, tenkt feil, tatt feil standpunkt og så vidare, men alle ser vi kor viktig ho har vori for SV dei siste femten åra. Det var jo ikkje heilt utan grunn at SU på fjorårets landsmøte sang “Klar bane, Kristin, femti nye år.” Da ante vi lite om at ho ville trekke seg.

Først vil eg berre skryte av ei dame som verkeleg har imponert meg det siste året. Eg må innrømme at eg var skeptisk til ho, men ho har fått meg til å innsjå at eg tok feil, og eg er veldig glad for det. Ho heitar Inga Marte Thorkildsen, og er nyvald nestleiar i partiet mitt. Gratulerer – og takk!

Eg har i årevis vori sikker på kven eg har villet skulle overta den dagen Kristin gjekk av. Han heiar på Brann og er bergensar. Da skjønner dykk kanskje kor mykje tru eg har på han, når eg framleis har vori så innmari overtydd om at eg ville ha han som leiaren min. Han heitar Audun Lysbakken.

Og korfor? Derfor. I dag heldt Audun den beste talen eg har høyrd på årevis, kanskje nokon gong. Eg satt med tårer i auga og berre smilte for meg sjølv. Den nye SV-leiaren snakkar om å skape eit sosialistisk folkeparti, om å breie ut partiet, om feminisme, om å skilje seg frå Arbeidarpartiet – alle dei sakene eg aller helst vil høyre. Og han gjer det på ein imponerande god måte!

Eg kjente på det da han snakka: eg har aldri før vori så stolt over mitt medlemskap i Sosialistisk Venstreparti. Eg har sjeldan før vori så sikker på at eg har vald rett, at alle dei timane eg har brukt og bruker i partiets teneste er verdt det, at vi faktisk kan skape eit betre samfunn, eit sosialistisk folkestyre med feministisk frigjering.

Samtidig: vi veit så godt at det e itjnå som kjæm tå sæ sjøl, og partiet er meir enn berre leiaren. Vi må alle som ein ta i eit tak for å reise SV til dei høgdene vi skal vera på, men eg har stor tru på at vi no har vald den rette leiinga for å fronte den prosessen. Eg lover herved å kaste mine krefter inn og jobbe enda hardare. Saman kan vi skape det sosialistiske folkepartiet. Er du med meg?

Ein æra er over. Ein ny startar. Lykke til, Audun!

Feministisk sjølvforsvar, Jenteforsvaret og ræl

Iblant er det veldig roleg å vera SU-tillitsvald. Iblant er det kjipt, iblant er det frustrerande. Frustrerande fordi våre eigne gjer kjipe vedtak, frustrerande fordi høgresida er teite, frustrerande fordi utviklinga i samfunnet ikkje går den vegen vi vil. Og frustrerande fordi vatnglaset ikkje treng meir enn flau bris for at mediekøyret skal sette i gang.

154 000 er mykje pengar. For det kan ein arrangere sjølvforsvarskurs for mange hundre jenter – eller ein kan få under ein promille av eit jagerfly. Eller ein tidel av årslønna til leiaren i Helse Sør-Øst. Eg veit kor eg ville kutta viss det var mine pengar.

Og etter å ha lesi kva desse pengane har vorti brukt på, ser eg det som ei stadig betre investering.

For meg er faktisk det her eit himla viktig poeng: dette er kroner som har vorti brukt til å gjera livet til mange unge jenter mykje betre! Og det lar eg med glede mine skattekroner gå til kvart jævla år, berre gi meg sjansen. Bruk gjerne ti gongar så mykje på det òg, eg kan eigenhendig ta på meg å finne plassar i statsbudsjettet kor vi kan kutte minst tilsvarande mykje.

Og, nok eit viktig poeng som blir kronisk underkommunisert: eg gir blanke i kven som held kursa. Det viktige for meg er at dei finn stad og at dei funkar. Eg skulle gjerne sett at Unge Høyre heldt tilsvarande kurs, for eksempel. Vi driv ikkje med politikk for sjølvhevding og økonomisk utbytte, vi driv med politikk for å skape eit betre samfunn og ei betre verd. Sjølvforsvar-instruktør Marte skreiv litt om det for ei stund tilbake.

Sånn, det var den delen av denne bloggposten som faktisk er viktig.

Norske reglar seier at alle statlege investeringar på over 500 000 kronar skal ut på anbod, altså at kven som helst kan søke om å få dei. Ei grense som eg synes er for låg, men som iallfall set ein terskel for å hindre at altfor mykje av vinninga går opp i anbodsspinninga.

Det er altså temmeleg vanleg at summar av denne storleiken deles ut til ymse formål.

Så er det ikkje like vanleg at dei deles ut til partipolitiske organisasjonar. Her har den offentlege debatten fram til no mangla eit viktig premiss: nemleg at Sosialistisk Ungdom har drivi med feministisk sjølvforsvar i mange år, og at dette langt frå er noko SU har funni på no i det siste for å kunne få pengar frå statskassa. Tvert om har SU investert mykje pengar opp gjennom åra på å halde liknande sjølvforsvarskurs, pengar SU heller kunne brukt på mykje anna om det var å tene pengar som var poenget.

Men vi driv ikkje politikk for å tene pengar.

Samtidig gjerast det eit poeng utav at Jenteforsvaret da dei søkte om å få pengar til å drive feministisk sjølvforsvar var ei undergruppe av SU, og ja, det stemmer. Samtidig er det heilt på det reine at både vi i SU og alle andre skjønner at ein statsråd ikkje kan gi pengar til sitt eiget ungdomsparti, og derfor vart Jenteforsvaret ein eigen, sjølvstendig organisasjon frikopla frå SU. Foreløpig er det berre SU- og eks-SUarar som sitt i leiinga og som er instruktørar, men all den tid feministisk sjølvforsvar fram til nyleg har vori eit SU-drivi prosjekt, er det nødvendigvis sånn det må bli. Med den nye organisasjonen er det med eitt opent for også folk utanfrå å bli instruktørar og få ei sentral rolle i Jenteforsvaret.

Korfor var det så berre SU og LLH Trøndelag som vart tilbode desse pengane? Vel, teksten i statsbudsjettet lyd “Det skal etablerast eit prosjekt for å utvikle sjølvforsvarskurs for jenter og tilby dette for vidaregåande skole. Målet med kursa skal vere å lære jenter korleis dei kan reagere på og setje grenser mot ulike typar diskriminering, mellom anna mot usynleggjering, latterleggjering og seksuell trakassering.”

At SU var naturlege å ta kontakt med i denne samanhengen skjønner eg veldig godt, for dette overlappar mykje med kva våre feministiske sjølvforsvarskurs har handla om heilt sia vi starta med det i 2003. Og veit du kva? Eg synes det er ein fantastisk ting å bruke pengar på.

Mange har sagt mykje om prosessen i denne saka. Med god grunn, for det er absolutt på sin plass å vera skeptisk når politiske organisasjonar (særleg partipolitiske) eller tilknytta organisasjonar får pengar. Derfor er eg glad for at folk er observante og har eit kritisk blikk. Med tanke på det køyret og fokuset som har vori på denne saka i media i det siste, er det tydeleg at ein kunne ha gjort denne prosessen på ein betre måte. Det er da også alle aktørar i saka klare og tydelege på, og statsråd Audun Lysbakken har vori veldig klar og tydeleg på at han har lært av denne saka og no tar grep for å hindre at liknande prosess-problem kan oppstå igjen.

Eg reknar med at Jenteforsvaret kan vise koss kvar einaste krone har vorti brukt, og legge fram ein rekneskap som viser at kvar og ei av dei 154 000 kronene vart brukt på konstruktivt og hensiktsmessig vis – og med det at pengane frå statsbudsjettet vart brukt til det pengane på statsbudsjettet skulle brukes til.

Så kan ein hevde at andre organisasjonar kunne brukt pengane like bra eller betre. Vel, kanskje, men for å vera ærleg har eg høyrd om veldig få andre som driv med kurs som passar med det pengane ifølge 2011-statsbudsjettet skulle brukes til. Her bør gjerne nokon komme på banen med konkrete alternativ til koss desse pengane skulle vorti brukt for å oppfylle dei gjevne måla. Eg ventar i spenning, og håper det er mange! Eg reknar med at pengane neste gong vil bli lyste ut på vanleg vis, og at alle som vil kan søke. Det kan umuleg skade, og vil gi den legitimiteten som hos mange forsvann da ein gjorde det på denne måten denne gongen.

Eit anna personleg frustrasjonsmoment er kor innmari opptatte heile opposisjonen og media er av prosess, prosess og prosess. Den faktiske politikken og kva politiske vedtak faktisk har å seie for samfunnsutviklinga synes mindre viktig enn at vedtaka om dei blir gjort på rett måte. Det har vorti sagt om Sosialistisk Folkeparti (forløparen til SV) at “i SF var ofte retten til å ha en mening viktigere enn å få gjennomslag for den”, og ein kan jo trekke sine eigne parallellar… Det er eit faresignal både for samfunnet, for media, for opposisjonen og for demokratiet at fokuset i så stor grad blir prosessorientert. Sjølvsagt kan prosess vera viktig og det er viktig at vi følgjer felles spelereglar for at ting skal funke, men fokus!

Mitt instendige personlege ønske er at vi som samfunn fortsett anerkjenner at jenter sjølvtillit og grenser er verdt å satse på, verdt å bruke tid, krefter og pengar på og verdt å investere i. Derfor er det synd, trist og innmari kjipt at dette foreløpig vart ei eigongsinvestering på 2011-statsbudsjettet, men eg kan love at vi er mange som vil sloss med nebb og klør for at det atter skal komme på seinare statsbudsjett. Om det så blir Jenteforsvaret, Unge Høyre eller kven som helst elles som skal halde det.

Fridom til for dei få eller fridom frå for dei mange?

Fridom til for dei få eller fridom frå for dei mange?

Det er eit kjernespørsmål i politikken, eit ideologisk grunnleggjande spørsmål som ligg til grunn for mange av dei store politiske forskjellane vi ser mellom høgre- og venstresida. For det er ikkje til å legge skjul på at det er ein bakside av dei fleste medaljane, og at politikk handlar om prioriteringar der det gjeld å velje kva som er det viktigaste. Svara på det spørsmålet er det som gjer at vi politisk engasjerte havnar i forskjellige parti.

Eit av dei viktigaste vegvala her er altså spørsmålet om kven det er viktigast at har fridommen: er det viktigaste at dei få har fridommen til å gjera ein del ting, eller er det viktigaste at dei mange har fridommen frå å måtte gjera ein del ting? Eg trur dette spørsmålet oppsummerer korfor eg er aktiv i Sosialistisk Ungdom og ikkje i Unge Venstre.

For eg synes det er viktigare at dei mange blant oss slepp å gå på nedslitte skolar enn at dei få blant oss får fridommen til å gå på ein av dei få skolane med dei beste lærarane og dei flinkaste elevane. For meg er det viktigare at vi mange har fridommen til å få god hjelp på sjukehuset når vi brekk foten enn at nokre få blant oss skal få fridommen til å få mykje betre og raskare behandling enn oss andre.

For meg er det viktigare at jenter flest slepp å bli framstilt som ein ting med nokre hol vi mannfolk kan kjøpe oss tilgang til når vi vil enn at nokre få jenter skal få fridommen til å selje kroppen sin. For meg er det viktigare at heilt useriøse og umulege sex-ideal ikkje skal få øydelegge sexlivet til mange av oss enn at nokre få skal få lov til å bli valdtatt på film.

For meg er det viktigare at alle av oss har fridommen til å ha ein plass å bu enn at Olav Thon skal ha fridommen til å eige halve Oslo. For meg er det viktigare at vi alle skal ha råd til å betale for våre felles goder enn at nokre få skal få fridommen til å kjøpe seg betre tenester enn oss andre.

Det er viktigare for meg at dei mange har sjansen til å få ein fast jobb vi kan leve av og med enn at nokre få skal kunne tene ekstra mykje på å låne oss inn som vikarar heller enn å ansette oss fast. Det veg tyngre at det store fleirtalet blant oss skal få den politikken vi vil ha enn at nokre blåruss i dress skal få gjennom politikken nokon har bestemt at er objektivt best. Dei mange av oss som vil ha fridommen frå å bli bomba sønder og saman eller uskyldig drepne er viktigare enn at nokre få mannfolk skal få fridommen til å tene pengar på krig og at andre folk dør.

Eg har tatt eit val. Eit val nokre taper på, men dei fleste vinn.

Gut og feminist

Ein del av løysinga eller ein minst muleg del av problemet?

Det er eit spørsmål eg har stilt meg sjølv ein del gongar, og som sikkert mange andre feministar (av begge kjønn) nok òg har lurt på og tenkt rundt.

Spørsmålet blir meiningslaust om ein ikkje først har den feministiske analysen på plass. Begge kjønn taper på dagens mannsdominerte, mannsstyrte samfunn – patriarkatet. Vi gutar/mannfolk taper på det ved at vi slepp unna dei trange kjønnsrollene, vi kan få god lønn og skikkelege arbeidsforhald om vi vel å byrja å jobbe i eit kvinnedominert yrke, gutar blir ikkje lenger utsatt for seksuell trakassering, ein treng ikkje lenger uroa seg for å komme ut av skapet som homofil. Lista over koss vi som menn vil tene på eit likestilt samfunn er lang, og ikkje uttømmande. Og vi vil sleppe å vera problemet. Kring 10 000 jenter blir valdtekne i Noreg kvart år, nesten berre av menn. Da er det menn og menns haldningar som er problemet. Enkelt, sant og viktig – men innmari kjipt for det store fleirtalet av oss som ikkje valdtar. Med eit likestilt samfunn vil vi sleppe denne mistenkeleggjeringa og skuldkjensla.

Men på trass av det her, så er det jenter som taper mest på dagens samfunnsordning. Patriarkatet er eit system som baserer seg på mannsmakt, på at menn styrer meir og har meir makt enn kvinner.

Og som ein konsekvens av det, undertrykkar vanlege menn – også feministar – bevisst eller ikkje kvinner. Ved at dei tener mindre enn oss. Ved at det framleis er damene som er mest ute frå arbeidslivet i samband med ungar. Ved at damer framleis gjer meir husarbeid enn menn. Ved kven det er som har siste ord og skjær gjennom.

Så er det sjølvsagt gradsforskjellar her òg, og vi søker – og må søke! – å undertrykke minst muleg. Men eg trur ikkje vi kan komme bort frå det heilt før vi øydelegg heile patriarkatet. For det handlar ikkje om at kvar enkelt mann er kjip, for eg trur ikkje det er sånn at kvar einaste mann i verda er ein kjiping. Iallfall ikkje berre det. Det handlar ikkje om ondskap eller personlege ting.

Det handlar om strukturar. Om system, om sosialisering. Kvart menneske er ein del av samfunnet det lever i, og vi må innsjå at vi blir forma av det og påverka av det, anten vi liker det eller ikkje. Derfor må vi òg sjå koss samfunnshaldningane og -systemet heng saman med dei faktiske handlingane og konsekvensane det får hos kvar enkelt av oss. Er seksuell trakassering sosialt akseptert, senkar det terskelen dramatisk for at ein kan drive med det. Med sexkjøpslova heva vi terskelen dramatisk for å kjøpe sex. Og så vidare.

Så: strukturane må endres. Heile det mannsstyrte, mannsdominerte samfunnet må revolusjoneres, og det gjerast på fleire plan. Først og fremst handlar det om at kvinner må få like mykje makt og fridom som menn. For at nokon skal få meir makt, må andre få mindre. Konklusjonen blir enkel: menn som gruppe må få mindre makt og kvinner som gruppe må få meir. Eller, om du vil: makt må overføres frå menn til kvinner.
Og som ein konsekvens av det her vil eg som gut isolert sett både tape og tene på feminisme.

For meg som sosialist er det eit viktig prinsipp at arbeidarklassens frigjering må vera arbeidarklassens eiget verk. Det samme prinsippet gjeld for meg som feminist: vi gutar kan ikkje frigjera jentene, det må dei gjera sjølve.

Men vi må (iallfall bør vi) vera villige til å gi frå oss makt og ta mindre plass – utan å leie veg. Jentene kjenner situasjonen best på kroppen, dei veit betre enn oss koss patriarkatet slår ut, dei må sjølve skape si eiga frigjering. For gutane handlar den feministiske kampen først og fremst om rettferd og solidaritet, for jenter handlar det i tillegg om fridom og frigjering.

Tydar det så at gutars rolle i den feministiske kampen er å vera haleheng?

Kanskje. Kanskje ikkje. Eg trur det er ein motivasjonsboost for jentene som kjemper for kvinnefrigjering at vi snakkar fint om feminisme, at vi handlar feministisk bra og at vi tydeleg viser at vi er på deira side. For viss berre jenter synes at feminisme er viktig, blir det mykje vanskelegare å vinne den feministiske kampen enn om vi gutar stiller oss bak dei.

For det er ein felles kamp, ein felles kamp som føres med ulike premiss og på ulike måtar. Halve menneskeheten kan aldri selv bli fri når resten av den tvinges til et liv i slaveri.

Meg og målet

Hei, eg heitar Mads og er nynorskbrukar.

Det hadde vel kanskje den ikkje altfor uoppmerksomme lesar fått med seg frå før. Akkurat som den som har følgd meg eller bloggen min lengje vil hugse at eg lengje skreiv på bokmål. Det er dermed på høg tid med litt forklaring og utdjuping rundt mitt forhald til språket, målet og alt som høyrar med.

Eg har vaksi opp som bokmålsbrukar, i eit bokmålsdominert område. Eg kan ikkje hugse frå oppveksten at eg kjente særleg mange nynorskbrukarar, og det å skrive bokmål var for meg den naturlegaste tingen i verda. Tala støttar denne oppfatninga, eg fann nett tal på Wikipedia som seier at berre 0,3% i grunnskolen i Trøndelag har nynorsk som hovudmål. Dette talet blir nok høgare om ein går høgre opp i alderstrinna, men tendensen er jo temmeleg tydeleg…

Nynorsk dukka også for meg opp som sidemål på ungdomsskolen, og det var ikkje noko lukkeleg møte. Tvert om var eg òg blant dei som mislikte det sterkt, sleit meg gjennom kjipe og kjedelege grammatikktimar og fullføyrde ungdomsskolen med sidemål som ein av dei dårlegaste karakterane. I norsk hovudmål, bokmål, derimot, var eg vel blant dei beste, og eg har så lengje eg kan hugse hatt ei duganes sterk interesse for iallfall rettskriving, i noko mindre grad språk elles, men språkmedvit over normalen vil eg nok seie eg alltid har hatt.

Men ein eller annan gong mellom ungdomsskolen og vidergåande skjedde det noko. Rettare sagt, det byrja å løyse seg, og plutseleg byrja eg å få litt teken på det. Reglane var da eigentleg ikkje så vanskelege, dette var da ikkje så ille, dette får eg til. Omtrent det samme skjedde med engelsk på samme tid, forresten.

Dette føyrde iallfall til ei drastisk motivasjonsauking, og etter kvart byrja eg å få mestringskjensla, at dette var noko eg fekk til. Da det var tid for særemne, vurderte eg lengje og seriøst å skriva det på nynorsk, mitt daverande sidemål. Forandringa var altså total, og eg skreiv litt på nynorsk no og da, mest for moro skyld – ei utvikling som berre fortsatte og stadig vart sterkare. Eg meldte meg inn i Norsk målungdom, og fekk bra med sympati for nynorskbrukarane.

Skjønt, det var så langt eg kom fram til hausten for eit drygt år sidan. Etter kvart som det tusla og gjekk mot jul, merka eg at eg oftare og oftare skreiv nynorsk, og eg byrja å identifisera meg som målmann. Da fann eg ut at det kanskje snart var på tide å byte. Da eit nytt skolehalvår var i gang, i fjor vår, meldte eg meg opp i faga eg skulle ta med nynorsk som hovudmål. Frå da av har eg bortimot konsekvent skrivi nynorsk.

Såleis har eg hamna her eg er i dag. Og både som årsak og verknad er dette viktig for mitt forhald til språk, målformane og dialekt. For det var jo eit gjennomtenkt byte eg gjorde – vi er ikkje så mange som byter den vegen. Eg hadde mine grunnar, rettare sagt ganske mange av dei, og nokre av dei har kommi til etter kvart.

Som eg nemnde over, skjedde mål”bytet” mitt gradvis over lang tid. Eg trur det byrja som eit eksperiment, litt i fascinasjon og litt av reint skolemessige årsaker – pluss at det var ein fin måte å skilje seg ut på og bryte litt med det vanlege. Eg har jo hatt mine motkulturelle periodar, må veta.

Mitt hovudargument for nynorsk er imidlertid at det liknar på dialekta mi – på ein heilt annan måte og i ein heilt annan grad enn bokmål gjer. Logisk nok, når nynorsk baserar seg på dei norske dialektane, mens bokmål djupast sett er dansk med norsk uttale.

For eg er stolt av dialekta mi. Eg finn meg i den heldige situasjonen at eg har ei dialekt eg etter kvart har lært meg å synest er ganske fin, og trives godt med å bruka. Da vil eg òg ha eit visst samsvar mellom det eg skriv og det eg seier, skjønt eg har alltid vori motstandar av å skrive dialekt. Det blir fort ørten skrivemåtar av det samme ordet som ein uttalar likt, og eit totalt anarki – noko som fungerar flott muntleg, men ikkje like bra skriftleg. Så slagordet snakk dialekt, skriv nynorsk er like gjeldande i dag som nokon gong…

Men for å kunne ha (iallfall litt) skikkeleg ryggdekning når eg seier dette, treng eg eit godt alternativ. Å overtala ei frå Trøndelag (iallfall utanfor Trondheim) om at ho ikkje bør skriva dialekt, men heller bokmål vil fort møte motargumentet “eg skriv som eg snakkar”. No skal eg absolutt ikkje seie at nynorsk heller er i nærleiken av å vera trøndelagsdialekt, men du verda, han er mykje nærmare. Nei, nynorsk er heller eit slags minste felles multiplum for dei norske dialektane.

Dermed kan eg skriva nynorsk og senkje det mykje nærmare talemålet enn eg kan gjera med bokmål, som eg synest bør vera eit viktig og stort poeng i seg sjølv. For eit visst samsvar mellom tale- og skriftspråk er viktig, og dialekta bør kunne påverke koss ein skriv. Det har ein store mulegheitar til som nynorskbrukar.

For nynorsken sin karakter, at han baserar seg på så mange forskjellige dialektar, gjer at han mange plassar har fleire forskjellige bøyingar eller skrivemåtar av eit ord – tilpassa koss orda brukast i dialektane. Så der eg seier og skriv muleg, vil ein frå Sogn kanskje skrive og seia mogleg. Eg vil seie boka, mens ein like godt kan skrive boki, om det er sånn det er i dialekta. Og så vidare. Men var det ikkje nettopp dette eg argumenterte mot i stad? Vel, jo, og eg skal innrømme at eg er litt på vikarierande grunn når eg skal forsvara korfor ein ikkje bør eller “kan” skriva på dialekt. Skjønt, eg ser eit par viktige forskjellar: i nynorsken er forskjellane systematisert, og det er klart bestemt kva som er godkjent og kva som ikkje er det. Ergo kan ein faktisk laga ordbøker, lærebøker og så vidare. Eit anna, som heng saman med dette, er at nynorsk er likt for alle.

Men ein konsekvens av denne nærleiken mellom dialektane og nynorsken, er at nynorsken blir klart meir munnleg av seg enn bokmålet er. Alle har vel opplevd å sitje i ein norsktime og stivt og halv-stotrande lesi ein bokmålstekst høgt. Ein skal leggje litt innsats i det for å “omsetje” det til dialekta si. Det gjeld for så vidt i like stor grad på fritida. Eg synest framleis, etter 19 år som bokmålsbrukar, at det kjenst rart og kunstig å lesa bokmål høgt. Og det blir gjerne litt stotrande.

Når eg les nynorsk på samme måte, derimot, merkar eg at mens eg byrjar å lesa som det står, legg eg stadig meir over til dialektuttale og seier det som står på ein måte som er stadig nærmare dialekta mi. Rett og slett fordi eg ikkje på samme måte treng å omsetje det eg les.

Og heile denne dialektnærleiken gjer i mine auge nynorsk til eit mykje meir jordnært språk enn det bokmål er. Det er rett og slett ikkje særleg eksotisk eller noko spennande med det. Det er rett og slett bortimot ein transkripsjon av sånn eg ville ha sagt det munnleg. Bokmål, derimot, er meir fjernt og “eksotisk”, og er meir skilt frå talemålet. Mange seier at nynorsk er fint til dikt, men ikkje elles. Eg vil derimot seie at bokmål er fint i dikt.

Det var hovudargumentet mitt for å vera nynorskbrukar. Men det er fleire andre gode grunnar òg.

Eg har skrivi mykje og skryti mykje av nærleiken til dialektene, og mangfaldet i nynorsk. Mulegheitane til å tilpasse målet etter eige ønskje har fleire andre positive bieffektar enn berre mulegheiten til dialektnærleik. Det opnar dessutan for enkelt stilbyte, og for å variera mykje.

Dessutan har vi to jamnstilte målformar i Noreg i dag. Dei aller fleste, uavhengig av kva for målform dei sjølv nyttar, møtar kvar dag bokmål på massevis av område, og blir i mange samanhengar møtt med bokmål. Dette gjer at dei fleste nynorskbrukarar taklar bokmål greitt, sia dei møtar det dagleg uansett. Motsatt veg er det derimot ganske annleis – bokmålsbrukarar må som oftast sjølv gjera ein innsats for å møta nynorsk. Det krev altså både medvit og innsats.

Da er det ikkje så rart at ein ikkje nødvendigvis har så lett for nynorsk. Språk lærar ein ved å bruke det, ved å lesa og skriva det. Så det er rett og slett lurt å byte for å læra seg å bruke begge målformar. Bokmål får ein jo uansett inn frå omverda konstant heilt utan vidare. Dette kan vera taktisk lurt for skoleelevar, men eg vil i tillegg hevde at det har ein klar verdi i seg sjølv.

Som leiar inn til ein annan særs interessant debatt, nemleg om kva for rolle og stilling språket skal ha. For meg er språket først og framst eit middel, ikkje eit mål i seg sjølv. Ergo synest eg det viktigaste for eit språk er koss det (kan) brukast, og om det er praktisk brukandes. Kva som eigentleg ligg i dette er jo situasjonsavhengig, sjølvsagt.

Eit anna litt tilkopla, og spennande område, er det som gjeld “feil” i dialektar. Eit typisk eksempel er østlendingar som seier “hvem bil er det”, eller andre ting som openbart bryt med gjeldande norsk rettskriving.
Det er den klassiske kartet-terrenget-debatten som går. For den som er interessert i emnet, kan eg tilrå Normativ eller deskriptiv borte hos Jardar.

Deskriptiv, ja. Kva type nynorsk eg skriv er interessant sett frå eit deskriptivt (og sikkert òg frå eit normativt) synspunkt. Da eg byrja å skriv, skreiv eg veldig konservativt. Etter kvart som tida har gått og eg har skrivi meir og meir nynorsk, har eg i stadig større grad gått frå tradisjonelle formar som me og honom til vi og han i staden. Eg har ei kjensle av at dette gjeld for omtrent alle oss som byter til nynorsk: vi byrjar med det trygge og kjente, den nynorskstilen vi har lært, og så tilpassar vi oss og finn oss stadig meir til rette etter kvart. Om det så er den dialektnære linja eg legg meg på, meir tradisjonell vestlandsnynorsk eller høgnorsk.

Noreg, NATO, Libya og imperialisme

Sentralstyret i Sosialistisk Ungdom vedtok førre måndag ei fråsegn om Libya som er meir treffsikker og sann enn det meste anna eg har sett om bombinga og kva i all verda som er det lure å gjera mot gærne diktatorar som Muammar al-Qadhafi.

Dessverre fekk dei heilt rett når dei åtvara mot “en militær operasjon som har som målsetning å fjerne Gaddafi-diktaturet gjennom utenlandsk våpenkraft.”, og ei bombing utan ein klar plan, eit klart mål og klart kven som står bak. “[N]år verdenssamfunnet griper til våpen mot en suveren stat må det foreligge en utvetydig plan, ledelse og mål”, heiter det i fråsegna, og sånn vart det ikkje.

Denne vekas utgåve av Ny tid rettar søkelyset mot alle dei ikkje-millitære tiltaka ein kunne ha brukt mot al-Qadhafi og våpenbrødrane hans, og lister opp alt ein kunne ha gjort, men som aldri vart gjort, fordi ein frå første stund var innstilt på at løysinga var militær.

Første stund og første stund, om ikkje vestlege land hadde fora al-Qadhafi med våpen, om vi ikkje hadde etablert selskapa våre på libyisk jord, om ikkje (den libyiske) olja hadde vori viktigare enn alt anna, om “verdssamfunnet” hadde reagert mot diktatoren i løpet av dei 42 – førtito – åra som gjekk før han gjekk til frontalangrep på sitt eiget folk.

Og bombene fell.

Spar oss for skitkastinga

Eg tenkte eg skulle forbigå Civita sitt nye skitkastingsprosjekt i stille. No klarer eg det ikkje meir.

Så klart vil Civita kople alle som trur på sosialistisk folkestyre med Stalin, Pol Pot og folkemord. Så klart vil dei nytte eitkvart høve til å hevde at sosialisme naudsynleg er despotisk, så klart vil dei ha det til at alle som har vori på vitjing i Romania før 89 heilhjarta støtte Ceausescisk diktatur og så bortetter.

Fordi det er ein enkel mulegheit for dei til å diskreditere sosialisme, marxisme og venstresida i sin heilskap. Kan dei sette oss i bås med Stalin, Bresjnev og Honecker, har dei gjort kampen for eit sosialistisk Noreg mykje hardare. Og så klart vil høgresida det! For å sjå utspel som “Idealismen” og den tilhøyrande debatten utan dette perspektivet, vil vera fordummande og tilslørande. Dette er ideologisk propaganda, eit debattinnspel for å påføre skuld og skam (hmm…) særleg til alle som kallar seg revolusjonære og/eller sosialistar. Eg skjønner godt at dei gjer det, men dei kunne godt vori litt meir reielege.

Fordi det er ei gåvepakke til dei med diktatorar som kallar seg sosialistiske eller kommunistiske og lirer av seg tomme, totalt upassande fraser.

For Sovjetunionen var aldri ein union av sovjet, det var aldri arbeidarråda som styrde, iallfall ikkje etter danninga av unionen. (Sovjet er eigentleg russisk for arbeidarråd)

Nord-Korea har aldri vori verken demokratisk eller ein folkerepublikk, sjølv om det offisielle namnet er Den demokratiske folkerepublikken Korea. Demokratisk Kampuchea var aldri demokratisk. Og så vidare.

Sjølv om makthavarane kallar seg noko fint, tydar ikkje det naudsynleg at det er sant. Capisce?

For å ta nokre ord direkte om SF/SV og Aust-Europa: Det har sikkert vori SF-/SV-arar som har vori litt for glade i austlanda. Partiet er tufta på det tredje standpunkt, eit sosialistisk folkestyre ikkje basert korkje på systema i aust eller vest, og det har nok vori folk som har hella litt for mykje den eine eller andre vegen. Å halde vegen rein og rank er alltid vanskeleg, det er alltid lettare å halde seg religiøs – det vera seg til kapitalismen eller mlm.

Men religion har sjeldan vori den beste vegen å gå. Ei heller i politikken. Ei kritisk, undersøkande halding må ligge under eitkvart godt politisk parti og organisasjon. Så vidt eg veit har verken SF eller SV hatt eit offisielt positivt standpunkt til [sett inn såkalla venstrevridd diktatur her]. Viss eg tar feil her, vil eg på vegne av partiet (ja, så frekk er eg faktisk) seie at det er flaut, der tok vi feil, la oss lære av det og ikkje gjenta feilen.

Derimot har ein sikkert sagt noko om at helsesystemet på Cuba er bra eller at dei austtyske ordningane med gratis barnehage og boliggaranti var noko vi òg burde ha. Og så? Det lille, viktige poenget Civita ikkje ser/vil sjå her er at dette ikkje tydar korkje stønad til regimet, systemet deira eller noko som liknar.

Ein god tredje veg bør ta med seg det positive frå både den første og den andre vegen – og alle andre vegar ein måtte komme over. Verre enn som så er det ikkje.

Berre sine lenker å miste

Marx sa i si tid om arbeidarklassen at han “har berre sine lenker å miste”, og på 1800-talet var det sant stort sett verda rundt, frå fabrikkane i Tyskland og England til kinesiske rismarker. Så har da òg arbeidarane knust mange av desse lenkene i tida som har gått sia da, og godt er det. Dagens norske arbeidsfolk har mykje meir å miste enn som så…

Det samme slagordet kan ein godt bruke som feminist òg. Kvinnesakskjemparar (særleg) frå 70-talet og til i dag har gjort ein stor innsats for å fjerne lenkene kvinnene har hatt knytt til seg – både kjøkken-lenkene, barnepass-lenkene og manglande kontroll over eigen kropp-lenkene. Kvinnerørsla har vunni mange viktige sigrar, og dei skal vi hugse, feire og passe godt på at ikkje reaksjonære, gamle menn stikk av med.

I år kan fort rett til heiltid bli ein av dei store sakene. Regjeringa har gått (ganske…) høgt ut for å gjera det til ein av årets kampsaker, og sjølv om det har drukna litt i media, er kravet frå regjeringa om 20% mindre ufrivillig deltid i år ein av dei store gladsakene for tida.

Og ein kan seie mykje om den raudgrøne regjeringa på mange område, noko eg har gjort om att og om att her inne, og blant anna hamre laus på ein umenneskeleg utkastings.. innvandringspolitikk, styring av sjukehus som om det var ein vanleg butikk og datalagringsdirektivet, tenestedirektivet, monstermaster eller LoVeSe-press, men som feminist er eg faktisk ganske godt fornøgd med dei mange sigrane vi har oppnådd sia 2005. Likestillinga av skift-turnus, kriminalisering av horekundar, felles ekteskapslov, barnehagereformen, kvotering i ASA-verksemdsstyre og forbetra fødselspermisjonsordningane klart.

Kritikk der det trengs, men òg skryt der det er fortent.

Nu har jag fått nog av detta satans kvinnoförakt

Eg tenkte eigentleg å skrive eit innlegg om feminisme no. Men så kom eg på den gamle Hoola Bandoola Band-klassikaren Kvinnoförakt, og vi får heller byrja der:

Min tjej kom hem från jobbet och var deppig en dag
Hon svor och fräste, hon var inte glad
Så jag sa: “Älskling, och älskling hur är det fatt?”
Hon sa: “Nu har jag fått nog av detta satans kvinnoförakt!”
För i morse kom en typ och gav mej en check
Och han ville göra en film om mina bröst och min häck
Men jag sa: “Polarn, du borde nog ta dej i akt
För du ska jävlar inte leva på att sprida nåt kvinnoförakt!”

Och på jobbet kom chefen och gav mej förslag
Och sa att frugan hans och ungarna var bortresta ett tag
Och när jag bad honom dra så blev jag löst från mitt kontrakt
Men jag går hellre ner och stämplar än jag odlar hans kvinnoförakt!

För dom som tjänar på att folk bedövas av drömmar
är ju kärleken ointressant
Sen får dom kalla det för frihet eller precis vad dom vill
Men att brudarna förnedras är fan ingen frihet
eller nåt dom själva har valt
Om deras chanser får bero på hur stora lökar dom har!

Och du själv blir lika lurad fast du inte vill tro’t
För dina porrblaskor i din gitarr
är alla fyllda av atleter som tar ett nummer i timmen
Men om du drömmar om ett harem, så ger jag dej pengar
till att flyga ner till Qatar
Om du nu tror att du är kapabel att ligga i hela dan!

Men liberalerna är värst för dom tror det jämnas ut
om man för varje brud man visar också viker ut en kuk!
Men älskling kom då ihåg vad jag sagt:
Det enda man då uppnår är ett fullständigt mänskoförakt!

På Spotify

Det er meir der det kjem frå (Hoola Bandoola/Afzelius).

Kor langt kan ein eigentleg komme med idioti?

Politikk er eit vanskeleg spel. Ofte kjem det utspel som er særs kjipe, dårlege, direkte idiotiske, paranoide eller politisk dårlege forslag av andre grunnar, la oss i denne samanhengen nøye oss med å nemne datalagringsdirektivet og “la oss organisere sjukehusa som verksemder” som eksempel.

Det er så. Usemje er jo grunnlaget for moderne politikk, og ein kan jo tru på forskjellige måtar å komme fram til eit betre samfunn på. Eg trur for eksempel at Unge Høgre sine stadige forslag om skattesenkingar og privatisering vil vera katastrofale for landet, men eg skjønner (iallfall til dels) koss dei tenkjer og at det ikkje er faenskap som ligg bak det, berre feilaktige antakingar og konklusjonar. Meir sentralt er dog kven dei tener – medan vi på venstresida ser på kva konsekvensar forslaga våre får for vanlege folk som det viktige, har høgresida sine interesser og interessentar i overklassen. Og dét er jo greitt, det er vi på venstresida si oppgåve å avsløre dei og vise fram kven dei eigentleg kjempar for.

Men politikk er ikkje berre eit spel – eller ein kamp, om du vil – om idear og verkemiddel, ikkje berre ein kunst, det er òg eit handverk.

Og dårleg handverk kan vera særs frustrerande. Torbjørn Jagland sitt 36,9 frå 1997 er eit kroneksempel på dårleg handverk, eller ekstremvenstre si evige hakking på oss som ikkje er radikale nok kan vel òg gå som det. Dei siste åra har stadig meir av dette dårlege handverket kommi frå ein krins kor ein opp gjennom åra har sett veldig mykje godt politisk handverk, nemleg frå Youngstorget og Arbeidarpartiet si toppleiing.

Ein kan seie veldig mykje om koss Ap funka frå andre verdskrigen slutta og fram til åtti-talet, men dei var innmari gode på å gjennomføre, fronte og drive politikk. Haakon Lie og Einar Gerhardsen hadde på kvar sitt vis god oversikt og god kjensle for kva saker folk ville reagere på, kva politikk dei ønska seg og koss ein burde gå fram både internt og offentleg for å få det som dei ville. (Koss alt fungerte internt i Ap-leiinga er elles eit særs interessant tema i seg sjølv, og noko Hans Olav Lahlum og fleire andre har skrivi godt og mykje om.)

Denne arven med å vera politisk skarp og dyktig, forsvann frå Det norske arbeidarparti saman med Gro Harlem Brundtland, etter ho gjekk av har det norske sosialdemokratiets høgborg berre vorti eit vanleg parti utan noko særleg taktisk brodd utover det vanlege. Denne arva var det diverre ikkje verken Theo Koritzinsky eller Erik Solheim som tok over, men “det nye arbeiderpartiet”, Fremskrittspartiet med Carl I. Hagen, Geir Mo og Siv Jensen som har plukka opp. Synd, skam og potensielt katastrofalt for norsk arbeidarrørsle og norske arbeidarar, men i og for seg i tråd med ein generell trend i Europa.

Det er iallfall tydeleg at verken Jens Stoltenberg eller Raymond Johansen har lesi sin Tillitsmann

For det har ikkje mangla på dårleg partiarbeid frå dei inste Ap-krinsane dei siste åra. Hardanger er eit altfor godt eksempel, Mongstad eit anna.

Og no, Maria Amelie.

Ei sak som er så dårleg handsama at ein skulle tru det var ein sau som sto bak. Ei oppvising i idioti og koss ting ikkje skal gjerast. Indregard ei blant dei som på godt vis har skildra saka, og eg trur eg nøyer meg med å sitera, og oppfordre alle til å lesa meir der det kjem frå:

For en historieløs absurditet det er å høre Arbeiderpartiets statssekretær si på radio at Maria må sendes ut av respekt for asylinstituttet. Maria må arresteres i Nansenåret, på Nansenskolen, selv om hun ikke har gjort annet galt enn å følge sine foreldre til Norge, av respekt for det instituttet Nansen bygde opp? Du tar feil. Det er ikke asylinstituttet du har respekt for. Det er meningsmålingene. Skaff deg en ryggrad og et moralsk kompass, mann.